دستورالعمل بهره‌وری انرژی اروپا و ناخرسندی صنعت مرکزداده از اولین قانون تصویب‌‌شدهٔ آن در آلمان

دستورالعمل بهره‌وری انرژی پارلمان اروپا دربارهٔ صنعت مرکزداده

با هدف کاهش مصرف انرژی و انتشار کربن، اروپا دستورالعمل بهره‌وری انرژی خود (Energy Efficiency Directive, EED) را صادر کرده است. با انتشار این دستورالعمل، بهره‌برداران صنعت مرکزدادهٔ اروپا نیز لازم است در کنار سایر بخش‌های صنعتی، دراین‌باره وظایف خود را انجام بدهند. هدف این دستورالعمل کاستن ۱۱٫۷ درصدی مصرف انرژی تا سال ۲۰۳۰ است.

این دستورالعمل به تحقق هدفِ پیمان سبز اتحادیهٔ اروپا (The European Green Deal) کمک خواهد کرد که می‌خواهد انتشار کربن را تا همان تاریخ، ۵۵ درصد کاهش بدهد. اولین گام اجباری کردن گزارش مصرف انرژی و انتشار گازهای گلخانه‌ایِ  مراکزدادهٔ بزرگ‌تر از ۵۰۰ کیلووات است. انتظار می‌رود اجرای آن مراکزداده را بهره‌ورتر کند.

روبرت نویج (Robert Nuij) معاون بخش سیاست بهره‌وری انرژی و تأمین مالی کمیسیون اروپا، در همایش مرکزدادهٔ آلمان گفت: «دیدیم که مصرف انرژی صنعت مرکزداده دارد با گذشت زمان بیشتر می‌شود و پیش‌‌بینی کردیم که این وضعیت ادامه خواهد داشت. این ما را متوجه کرد که بهینه‌سازی مراکزداده هدف سیاستیِ مهمی است.»

دستورالعمل EED رسمی است و پس از تصویب در پارلمان اروپا، در روزنامهٔ رسمی منتشر شده و لازم‌الاجرا است. از این پس کشورهای عضو اتحادیهٔ اروپا موظف‌اند که به‌روش خودشان آن را در چهارچوب قوانین ملی تصویب کنند. پیشگام در این کار آلمان بوده است.

این دستورالعمل صاحبان و بهره‌برداران مرکزدادهٔ اروپا را ملزم می‌کند که از ۱۵ می ۲۰۲۴، عملکرد انرژی تأسیسات خود را به‌شکل سالیانه در یک پایگاه دادهٔ اروپایی گزارش دهند. گزارش‌‌دهی از اطلاعات سال گذشته آغاز می‌شود؛ یعنی گزارش سال آینده دادهٔ دورهٔ می ۲۰۲۳ را در بر می‌گیرد. اطلاعات درخواست‌شده این‌ها هستند: مساحت کف، برق نصب‌شده (Installed Power)، حجم داده، مصرف انرژی، بهره‌وری مصرف انرژی (PUE)، نقاط تنظیم دما (Temperature Set Points)، بهره‌گیری دوباره از گرمای هدررفته، مصرف آب، استفاده از انرژی تجدیدپذیر.

آقای نویج این را هم گفت که هنوز بر سر شیوهٔ گزارش دادن حرف‌‌وسخن هست: «ما داریم چیزی را بررسی می‌کنیم که به آن ‘دسترسی واگذارشده’ (Delegated Access) می‌گوییم: قوانین دقیق‌تر برای روشن کردن اینکه دقیقاً چه چیزی را باید گزارش کرد و آن را چگونه باید اندازه‌گیری کرد.» او در همایش مرکزدادهٔ آلمان گفت: «ما به استانداردهایی که در این زمینه موجود است بسیار متکی هستیم؛ این کار را خودمان جداگانه انجام نمی‌دهیم.»

وی یادآور شد در حالی که اتحادیهٔ اروپا همچنان در کار گردآوری اطلاعات است، قانون تصویب‌شده در آلمان نیازهای اجرایی پیدا کرده است. او گفت: «در سطح اروپا ما اکنون فقط به الزامات گزارش‌دهی نگاه می‌کنیم. به نظر ما چون اطلاعات برای این کار در سطح اروپا بسیار کم است، نمی‌توانیم پیش‌تر برویم تا به حداقل الزامات اجراییِ اجباری دست یابیم.»

اتحادیهٔ اروپا می‌خواهد با تحلیل دادهٔ سال ۲۰۲۴، گزارشی در سال ۲۰۲۵ تهیه کند که در آن چگونگی اطمینان یافتن از بهبود عملکرد بررسی شده باشد.

جان بوث (John Booth) از شرکت Carbon3it فعال در زمینهٔ فناوری اطلاعاتِ (IT) سازگار با محیط زیست می‌گوید: «مراکزدادهٔ با کاربرد دفاعی در دستورالعمل EED استثنا شده‌اند. این دستورالعمل شروع به ایجاد برخی الزامات عملکردی نیز کرده است. چنانکه مراکزدادهٔ بزرگ‌تر از ۱ مگاوات را تشویق می‌کند که بهترین شیوهٔ پیشنهادشده در جدیدترین نسخهٔ آئین‌نامهٔ رفتاریِ (Code of Conduct) بهره‌وری انرژی مرکزدادهٔ اروپا را در نظر بگیرند.»

ناخرسندی صنعت مرکزداده از قانون بهره‌وری انرژی آلمان

یک روز پیش از انتشار نسخهٔ نهایی دستورالعمل اروپایی EED، دولت فدرال آلمان قانون کشوریِ بهره‌وری انرژی را تصویب کرد که می‌توان آن را مصوبهٔ EED پارلمان اروپا در آلمان دانست.

قانون بهره‌وری انرژی آلمان (Energieeffizienzgesetz) همراه با صنایع دیگر، محدودیت‌‌هایی را به صنعت مرکزداده اعمال کرده است. از زمان بررسی پیش‌نویس این قانون، صنعت مرکزداده پیوسته از شدت محدودیت‌های آن ناراضی بوده و دربارهٔ آن بحث کرده است.

به‌ویژه انجمن مرکزدادهٔ آلمان (GDA) با برخی از خواسته‌های اولیهٔ این قانون به‌شدت مخالف می‌کرد. آنا کلافت رئیس GDA آن را در عمل «بازدارندهٔ صنعت مرکزداده» توصیف کرد. او می‌گفت درخواست PUE به‌مقدار ۱٫۲ و تأکید بر استفاده از گرمای هدررفتهٔ تأسیسات امکان‌‌پذیر نیست. انجمن مرکزدادهٔ آلمان گفت مراکزداده فقط هنگامی می‌توانند گرمای هدررفتهٔ خود را در جایی به استفاده برسانند که در نزدیکی سیستم‌های گرمایش منطقه‌ای (District Heating) باشند.

پیش‌نویس این قانون در سال ۲۰۲۲، همهٔ مراکزدادهٔ ۱۰۰ کیلوواتی را در بر می‌گرفت. همچنین در آن آمده بود که تأسیسات تازه‌ساز از سال ۲۰۲۵ می‌باید ۳۰ درصد از گرمای هدررفتهٔ خود را در جایی به استفاده برسانند. اما چنین تأسیساتی بسیار کم هستند و آن‌ها هم که هستند، در نزدیکی مراکز فیبر نوری (Fiber Hub) نیستند.

نسخه‌ای از قانون که سرانجام تصویب شد، تأسیسات بیش از ۲۰۰ کیلووات را در بر گرفته و الزامات استفاده از گرمای هدررفته را تا سال ۲۰۲۸ به تأخیر انداخته است. آن‌ها امیدوارند تا آن زمان، سیستم‌های گرمایش منطقه‌ایِ بیشتری در اطراف مراکزداده وجود داشته باشد. به‌ویژه سیستم گرمایش منطقه‌ای نسخهٔ ۴ که برای استفاده از گرمای کم‌دماتر مراکزداده، بهره‌ورتر است. نسخهٔ تصویب‌شدهٔ قانون همچنین درصد گرمای هدررفته‌ای را که هر تأسیسات باید به استفاده برساند، به ۲۰ درصد کاهش داده است. بندهای دیگری نیز در آن گنجانده‌‌اند که برخی تأسیسات را معاف کرده است.

بنجامین بریک (Benjamin Brake) رئیس بخش سیاست دیجیتال و دادهٔ دولت آلمان در وزارت فدرال دیجیتال و حمل و نقل (BMDV)، در کنفرانس مرکزدادهٔ آلمان تأکید کرد که این مقررات اجرا خواهد شد. او گفت: «هیچ صنعتی نمی‌‌تواند اهداف راهبردی دیجیتال ما را نادیده بگیرد و در توافق شرکای دولت تردید کند.» سپس با پیش کشیدن سودمند بودن آن ادامه داد: «اما می‌باید برای آن تعادل معقولی پیدا کرد.» او شخص تأثیرگذاری در صنعت مرکزداده است و پیش از این رئیس دفتر IBM در برلین بوده است.

آقای بریک پذیرفت که مکان تأسیسات مرکزداده را نمی‌‌توان فقط بر پایهٔ در دسترس بودن به سیستم گرمایش منطقه‌ای انتخاب کرد: «مشکل‌ساز می‌‌شود اگر استفاده از گرمای هدررفتهٔ تأسیسات، تنها معیار انتخاب مکان مرکزداده باشد؛ به‌ویژه که استفاده‌کنندگانِ بالقوه هیچ اجباری به بهره‌‌گیری از آن نداشته باشند.» در عمل یعنی با اینکه مراکزداده ملزم شده‌اند گرمای خود را عرضه کنند، ممکن است چنین وضعیتی پیش بیاید که خود را برای عرضهٔ گرما آماده کرده‌اند؛ ولی مجبور نیستند برای این کار قرارداد ببندند.

هرچند که اجبار به داشتن PUE به‌‌مقدار ۱٫۲ در این قانون تا سال ۲۰۲۶ اجرایی نخواهد شد، انجمن مرکزدادهٔ آلمان (GDA) هنوز از آن ناخشنود است. خانم کلافت می‌گوید این برای خدمات‌‌دهندگان اشتراک مکانی (Colocation) مشکل‌ساز می‌شود. زیرا بهبود PUE با رک‌های پر از تجهیزاتِ بهره‌ور عملی می‌شود. اما در مرکزدادهٔ اشتراک مکانی، هم رک‌ها و هم تجهیزات در اختیار مشتریان هستند؛ نه توسعه‌دهندگان تأسیسات.

پیش‌نویس این قانون با لابی‌‌گری پیگیرانهٔ بخش مرکزداده تغییر کرد. آن‌ها استدلال آورند برای اینکه صنعت مرکزدادهٔ آلمان بتواند با دیگر کشورها رقابتی باقی بماند، معیارهای زیست‌محیطی باید با نیازهای صنعت متعادل شود. به دولت گفتند که اگر تغییرات عملیاتیِ گران‌قیمت به بهره‌برداران تحمیل بشود، ممکن است آلمان کسب‌وکار مرکزدادهٔ خود را به دیگر کشورهای اروپایی ببازد.

دست‌اندرکاران تهیهٔ این قانون می‌گویند روند تدوین آن پیچیده‌تر از آنی بوده که عمومی منتشر شده است. این را می‌دانیم که دربارهٔ به اشتراک گذاشتن درصد گرمای هدررفته، در پیشنهادهای اولیه هیچ اجباری در کار نبوده است؛ بهره‌‌برداران فقط می‌باید هزینهٔ تولید گرما را منتشر می‌کردند. تدوین‌کنندگان قانون فکر کرده بودند که در چهارچوب تجاریِ محکم، این کار برای تبادل گرما امری ضروری است و برای بستن قرارداد تجاری میان صنعت مرکزداده و صنعت گرمایش، مبنای مفیدی فراهم می‌کند. البته صنعت مرکزداده آن را نپذیرفت؛ زیرا صاحبان صنعت را وادار می‌‌کرد اطلاعات مهم و با ارزش تجاری خودشان را منتشر کنند.

بهره‌برداران صنعت مرکزدادهٔ آلمان هنوز دارند آخرین تلاش خود را می‌‌کنند تا جلوی این اقدامات را بگیرند؛ به‌طور کلی کسی از آن استقبال نمی‌کند. در این میان شرکت STACK Infrastructure باید استثنا باشد. از نظر آدام تمبورینی (Adam Temburini)، این الزامات دربارهٔ استفادهٔ دوباره از گرمای هدررفته «غنیمت است». بسیاری از عرضه‌کنندگان بین‌‌المللی هم‌اکنون در کنار STACK، در منطقهٔ نوردیک (Nordic) در شمال اروپا تأسیساتی دارند و به سیستم‌های گرمایش منطقه‌ای متصل هستند.

تهیه‌شده در باشگاه مراکزداده. منبع:

– European Energy Efficiency Directive published, with mandatory data center reporting (September 21, 2023)

– Germany: The first regulated data center market (October 27, 2023)

خبرهای مرتبط:

ـ رونق بی‌سابقهٔ صنعت مرکزدادهٔ اروپا در دوران رشد هوش مصنوعی