پروژهٔ گایا اکس (GAIA-X): شبکهٔ فدرال اروپا

گایا اکس (GAIA-X) چیست

گایا اکس (GAIA-X) ارائه‌دهندهٔ نسل جدید اکوسیستم زیرساخت داده (Data) است: اکوسیستم دیجیتال باز و شفاف و ایمن که با آن می‌توان داده و خدماتِ در دسترس را در محیطی مطمئن گردآوری کرد و به‌اشتراک گذاشت.

معماری گایا اکس بر پایهٔ اصل متمرکز نبودن است. گایا اکس نتیجهٔ همکاری بسیاری از دارندگانِ داده (کاربران) و بازیگران فناوری (تأمین‌‌کنندگان) است که همگی از استاندارد مشترک پیروی می‌کنند. استاندارد گایا اکس دربرگیرندهٔ قوانین و سازوکارهای نظارت است.

مشارکت‌کنندگان در این پروژه برای اکوسیستم زیرساخت، مفهوم جدیدی را پرورش می‌دهند که برای ایجاد اعتماد، بر پایهٔ بازبودن و شفاف‌بودن و داشتن اختیار دادهٔ خود و هم‌کنش‌پذیری (Interoperable) بنا شده است. آنچه به دست می‌آید در واقع زیرساخت فیزیکی جدید ابر نیست؛ بلکه سیستم نرم‌افزاری فدرالی است که خدمات‌دهندگان ابر و دارندگان داده را به یکدیگر متصل می‌کند. این کار برای اطمینان از انتقال داده در محیط مطمئن است؛ همچنین برای پروبال‌دادن به فضای دادهٔ جدید و مشترکی که برای اقتصاد دیجیتالی ایجاد شده است.

گایا اکس را چه‌کسانی می‌سازند

گایا اکس پروژهٔ مشترک اروپایی است که آن را برای اروپا و فراتر از اروپا آغاز کرده‌اند. در آن شرکت‌ها، مؤسسات پژوهشی و دانشگاهی، انجمن‌‌ها، نهادهای دولتی و سیاست‌مداران از اروپا و از سرتاسر جهان دست‌به‌دست یکدیگر کار می‌کنند تا اکوسیستم زیرساخت دادهٔ امن و فدرال بسازند. در آن تخصص‌های گوناگونی که در فضاهای دادهٔ اختصاصی در مهم‌ترین صنایع خدمات می‌دهند، با یکدیگر همکاری می‌کنند تا زیرساخت دیجیتال آیندهٔ اروپا را بسازند.

همانند هر اکوسیستم دیگر، در اینجا نیز سازمان‌های گوناگون هریک نقش ویژه‌ای بر عهده دارند و الزامات فنی و مقررات را تعریف می‌‌کنند. همچنین نمایندگان سازمان‌های عضو از سراسر اروپا و جهان دست‌اندرکار هستند و همکاری بین‌المللی را در این زمینه گرم‌تر می‌کنند.

ستون‌های سازمانی گایا اکس چه هستند

ساختار سازمانی گایا اکس بر سه پایه بنا شده است: جوامع گایا اکس (Association)، درگاه‌های ویژهٔ ملی گایا اکس (National Hub)، انجمن‌های گایا اکس (Community). افزون بر این‌ها کارگروه‌ها و هیئت‌‌های گوناگونی نیز دست دارند. تعامل میان این ارکان و این ارکان با دیگر ذی‌نفعان تضمین شده است؛ برای نمونه با کمیسیون اروپا (EU Commission) یا ابتکارات بین‌المللی (International Initiatives).

هاب‌های گایا اکس (GAIA-X)

در کشورهایی که به این پروژه پیوسته‌اند، هاب‌های گایا اکس نقطهٔ اتصال آن‌ها به شرکت‌ها و ذی‌نفعان و نوآوران و انجمن‌ها و ارگان‌های دولتی هستند. هدف از راه‌اندازی مراکز هاب ملی این است که در کشورهای مشارکت‌کننده، بازتاب‌دهندهٔ اکوسیستم کاربران و در سطح ملی جای تعامل میان همهٔ ذی‌نفعان باشد. هدف از این اجتماع بین‌المللی از هاب‌ها، پویاکردن اکوسیستم مردمی است تا به شناسایی نیازهای کاربران، به مفهوم‌سازی استفاده‌ها، همچنین به گردآوری نوآوری‌های ملی کمک کند. هاب‌های گایا اکس برای اینکه فعالیت‌هایشان از نظر فراملی هم‌سو باشد و برای تعریف‌کردن الزامات و برای شناسایی موانع، در تعامل تنگاتنگ با یکدیگر هستند. شبکهٔ هاب‌های گایا اکس در آینده از رشد پایین‌به‌بالای اکوسیستم پویا، از سطح ملی به سطح بین‌المللی حمایت خواهد کرد.

هر سازمان یا کسب‌وکاری که بتواند چیزی برای استفاده فراهم کند، همچون تخصص یا منابع یا بتواند در ایجاد فضای داده ذی‌نفع بشود، با روی باز او را می‌پذیرند. اعضای سازمان‌‌یافتهٔ هاب‌‌های ملی این امکان را دارند که به چندین فضای داده کمک کنند یا روی آن‌ها کار کنند. آن‌ها می‌توانند برای تشکیل‌دادن اکوسیستم دوستدار نوآوری، در گایا اکس گروه‌های کاری تشکیل بدهند. عضوشدن در همهٔ هاب‌‌های ملی برای همگی شرکت‌‌ها و سازمان‌ها رایگان است.

هدف گایا اکس (GAIA-X) چیست

در این پروژهٔ گایا اکس افراد و کسب‌وکارها و نهادها گردآمده‌اند تا برای نسل بعدیِ زیرساخت داده، پیشنهاد نوی جهانی عرضه کنند.

آنچه پیشنهادکنندگان به‌دنبال آن هستند، اکوسیستم دیجیتال باز و شفاف و ایمن است که در بستر مطمئنی که دارد، خدمات و داده در آن گردآوری شود و دسترس قرار گیرد.

شرکت‌ها و شهروندان دادهٔ خود را در گایا اکس منتشر می‌کنند؛ چنانکه همیشه اختیار آن را نیز دارند. خودشان تصمیم می‌گیرند دادهٔ‌شان چه بشود و کجا ذخیره بشود؛ حاکمیت دادهٔ خود را برای خودشان حفظ می‌کنند.

گایا اکس در کار توسعهٔ زیرساختی بر پایهٔ باز بودن و شفافیت و اعتماد است. بنابراین آنچه پدید می‌آید ابر (Cloud) نیست؛ شبکه‌ای است که خدمات‌دهندگان ابر را به هم پیوند می‌دهد.

گایا اکس چه نیازهایی را برآورده می‌کند

بسیاری از شرکت‌های کوچک و متوسط که اکنون فعالیت می‌کنند، برای مبادلهٔ داده و امکان همکاری با هر مشتریِ جداگانه می‌باید درگاه ویژه (Individual Interfaces) بسازند که کاری است آزاردهنده و هزینه‌بر. گایا اکس برای مبادلهٔ داده سازوکارهای رایجی دارد که از نیازهای مشترک پیروی می‌کند؛ نیازهای مشترکی که از اعتماد عمومی برخوردارند.

امروزه داده به‌شکل جغرافیایی توزیع می‌شود و به‌سختی می‌تواند در یک مکان جابه‌جا شود. افزون بر این بسیاری از کاربران نمی‌خواهند یا نمی‌توانند جای دادهٔ خود را تغییر بدهند. پیشنهادهای کنونی برای ابر (Cloud)، به چند خدمات‌دهنده متمرکز شده است که مدل فوق عمودی (Hyper-Verticalised) عرضه می‌کنند. با گایا اکس فدراسیون گره‌های ابریِ هم‌کنش‌پذیر (Interoperable)، برای ارائهٔ جرم بحرانی (Critical Mass) و توزیع جغرافیاییِ لازم برای بسط داده فعال می‌شود که جابه‌جایی را به کمترین مقدار می‌رساند.

پلت‌فرم‌های تجاری پیشروی امروزی هریک ویژگی‌های اختصاصی خود را به کار می‌برند که فناوری‌های هم‌کنش‌ناپذیر (Non-Interoperable) هستند. چنین چیزی برای کاربران نگران‌کننده است و به همین دلیل آن را نمی‌پذیرند. گایا اکس سازوکارهایی فراهم می‌کند که کنش‌پذیری را به‌میزان واقعی عملی می‌کند.

پذیرش ابر در اروپا امروزه ۲۶ درصد است. نتیجه‌اش این است که بیشتر داده و برنامه‌های کاربردی در دسترس نیستند و نمی‌توان آن‌ها را مبادله کرد. چهارچوبی که گایا اکس فراهم می‌سازد، به کاربران امکان می‌دهد تصمیم‌های آگاهانه‌ای بگیرند که برپایهٔ ارزش‌های اروپایی باشد.

برای از بین بردن موانع ناشی از بی‌اعتمادی و نداشتن آزادی انتخاب برای پذیرش ابر، گایا اکس با این ویژگی‌هایی که دارد، جایگزینی است که برای شکوفاکردن اقتصاد دیجیتالی اروپا، توسعهٔ راهکارهای جدید را در محیط امن و مطمئن تسریع می‌کند.

تهیه‌شده در باشگاه مراکزداده. منبع:

– What is Gaia-X?

– Factsheet | Gaia-X Website

مطلب مرتبط:

ـ ابر مستقل آلمان: همکاری گوگل و دویچه تلکام در چهارچوب گایا اکس (GAIA-X)