راهکارهای مهار آتش‌سوزی مرکزداده
مراکزداده ما را در دنیای امروز توانمند می‌کنند؛ ازاین‌رو ایمن‌نگه‌داشتن آن‌ها اهمیت دارد. ولی هیچ دو تأسیسات نیست که دقیقاً همانند باشند: یک‌اندازه و یک‌شکل با طراحی و تجهیزات و زیرساخت همانند. ازکارافتادگیِ مرکزداده به هر میزان که باشد، ممکن است هزینهٔ سنگینی تحمیل کند. مقدار زیان بستگی دارد به اینکه خرابی مرکزداده بر یک کسب‌وکار اثر بگذارد یا چند کسب‌وکار و اینکه دولتی باشد یا خصوصی. صرف‌نظر از این موضوع، هرجور شده می‌باید جلوی ازکارافتادگی را گرفت.
در مسئلهٔ چگونگیِ به حداکثر رساندن زمان به‌کارِ (Uptime) مرکزداده [پایایی (Availability)]، معمولاً از سیستم‌های سرمایش، پشتیبان‌گیری، مقیاس‌پذیری سریع (Scalability) و مانند این‌ها گفت‌وگو می‌شود. اما دراین‌باره نکتهٔ مهمی هست که نباید آن را نادیده گرفت: سیستم اطفای حریق. برای بیشینه‌کردن ایمنی و به کمترین مقدار رساندن خطر آسیب به تجهیزات حیاتی، مرکزداده اگر چندین سیستم مهار آتش‌سوزی ندارد، می‌باید دست‌کم یک سیستم را داشته باشد.
در مرکزداده بیش از آنچه تصور کنید آتش‌سوزی رخ می‌دهد
آتش‌سوزی مرکزداده که در چند ثانیه آسیب فاجعه‌باری وارد میکند، از آنچه مردم می‌دانند بسیار شایع‌تر است. مجلهٔ Mission Critical مقاله‌ای منتشر کرده که در آن نشان می‌دهد وضعیت آتش‌سوزی مراکزداده چگونه است:
«مراکزداده آتش‌سوزی‌هایشان را به‌دلایلی همچون درگیر نشدن با بیمه یا برای اینکه از چشم مشتریان نیفتند، اغلب گزارش نمی‌کنند. وقتی مسئلهٔ حفاظت در برابر آتش پیش می‌آید، پرده‌پوشی‌کردن این ریسک برای خوشامد خودمان خوب است. ولی باید دانست مطابق گزارش بخش مصارفِ فناوری شرکت UL “در میان دلایل ازکارافتادگی مرکزداده، شاید آتش‌سوزی کمتر از بقیه پیش‌بینی‌پذیر باشد. همچنین آتش‌سوزی مهم‌ترین خطر بالقوه‌ای است که سلامت و ایمنی کارکنان را تهدید میکند.” پس از مشکلات مربوط به فاوا، آتش‌سوزی مهم‌ترین دلیل قطع‌شدن مراکزداده است که طولانی‌ترین مدت ازکارافتادگی را نیز در پی دارد؛ یعنی میانگین بیشتر از ۲۴ ساعت. به گفتهٔ شرکت UL مهم‌ترین دلیل قطع‌شدن مراکزداده پس از اشکالات برقی، حوادث آتش‌سوزی است که نسبت به وضعیت شرکت‌ها، ۲۱ درصد از موارد را تشکیل می‌دهد.
نیاز به جابه‌جاکردن هوا برای دورکردن گرمایی که سرورهای پرظرفیت تولید می‌کنند، در کنار مصرف انرژی، مسئلهٔ مهم مرکزداده است. بیشتر امکانات سرمایشی برای مقابله با گرمای سرورها هنوز به سیستم تهویهٔ مطبوع وابسته است. ولی باید دانست که هنگام آتش‌سوزی، تهویهٔ مطبوع با منتقل‌کردن دود و گرما به بخش‌های دیگر تأسیسات و رساندن هوای تازه به آتش، آتش‌سوزی را شعله‌ورتر میکند و آن را گسترش می‌دهد. افزون بر این دریچه‌های خروجیِ هوا ممکن است دود را از دسترس حسگرها دور کنند و مانع از هشدار به‌موقع شوند.»
هنگام انتخاب سیستم مهار آتش مرکزداده، بهترین کار این است که برای فراهم‌کردن حفاظت مطلوب، با کارشناس با تجربه مشورت کنید. در ادامهٔ این مطلب سه نوع سیستم مهار آتش را معرفی می‌کنیم.
سه سیستم مهار آتش مرکزداده
۱- اطفای حریق بدون آب، به‌وسیلهٔ عامل پاک
با اینکه استفاده از آب روش محبوب مهار آتش است، شیوه‌های جایگزین برای انواع گوناگون آتش‌سوزی کارآمدی بهتری نشان می‌دهند. از جمله سیستم‌های بدون آب که با عامل پاک کار می‌کنند. بهره‌گیری از آب برای مهار آتش‌سوزی مرکزداده مشکل آشکاری دارد. اینکه هرچند از برخی خسارت‌های فاجعه‌بار جلوگیری میکند، ممکن است به خودِ تجهیزات فاوا آسیب بزند.
سیستم بدون آب که از مایع پاک در سیلندرهای تحت فشار استفاده میکند، مایع را از شبکهٔ لوله‌ها به نازلِ تخلیه می‌رساند. هنگام مهار آتش‌سوزی، این مایع به‌شکل گاز درمی‌آید. این کار منطقهٔ محافظت‌شده را به‌سرعت در کمتر از ۱۰ ثانیه با سطح غلیظی می‌پوشاند که آتش را خفه میکند. با این روش بدون استفاده از آب، آتش را به‌خوبی مهار می‌شود.
سیستم مهار آتشِ بدون آب مزایای بسیار و نقاط ضعف اندک دارد؛ ازاین‌رو گزینهٔ مطلوب بسیاری از مراکزداده است. از جمله مزایای این سیستم‌ها: کوچک هستند و سیلندرهایشان جای کمی می‌گیرند. زمان ازکارافتادگی ناشی از حادثه را کاهش می‌دهند؛ زیرا در کمتر از ۱۰ ثانیه آتش را مهار می‌کنند. مایع خاموش‌کننده پس از پخش‌شدن به گاز تبدیل می‌شود و در هیچ‌جا باقی نمی‌ماند؛ بنابراین به تجهیزات یا تأسیسات الکترونیکی آسیب نمی‌زند. مادهٔ خاموش‌کننده سمی نیست و اکسیژن اتاق را تخلیه نمی‌کند؛ ازاین‌رو برای انسان هیچ زیانی ندارد. سازگار با محیط زیست است.
۲- سیستم پیش‌گیرانه (Pre-Action)
سیستم مهار آتش پیش‌گیرانه به‌جای لوله تر (Wet Pipe) از لوله خشک (Dry Pipe) استفاده میکند. برخی از این سیستم‌ها از روش بدون آب استفاده می‌کنند و برخی برای وضعیت بدترین حالت، آب‌پاش نیز در نظر می‌گیرند. مؤسسه Uptime دربارهٔ مزایای سیستم پیش‌گیرانه و روش‌های گوناگون نصب آن در مرکزداده چنین می‌گوید:
«گام مؤثرتر بعدی مهاجرت‌کردن به سیستم افشانهٔ پیش‌گیرانه با لوله خشک یا سیستم‌های شیمیایی [بدون آب] است. اما دست‌کم یک کارگزار بیمه توصیه میکند که برای مهار کردن آتش از روش دو مرحله‌ای شامل یک سیستم گاز بی‌اثر همراه با سیستم آبی استفاده کنید. استفاده‌کردن از آب جلوی نابودشدن یکبارهٔ مرکزداده را می‌گیرد و ویژگی لوله خشک جلوی خسارت فعال‌شدن نابجای سیستم اطفای حریق را. بسیاری از نرم‌افزارها گزینهٔ مقرون‌به‌صرفه‌تری نیز دارند؛ به‌ویژه که استفاده از سیستم مهار آبی بر اساس قوانین محلی اجباری باشد. در این حالت از سویی نمی‌توان فقط از سیستم بدون آب که با گاز بی‌اثر کار میکند استفاده کرد، از سوی دیگر داشتن آن در کنار آب، روش مکمل نسبتاً گرانی است.»
مزیت مهم سیستم پیش‌گیرانه این است که برای آزادکردن آب می‌باید از دو حسگر جداگانه تأیید بگیرد: یکی برای پرشدن لوله‌ها و دیگری برای بازشدن افشانه‌ها. این ویژگی از خسارت ناشی از فعال‌شدن نابجای سیستم جلوگیری میکند.
۳- آب‌پاش (Sprinkler) و غبار آب (Water Mist)
چنین به‌نظر می‌رسد روش آب‌پاش [لوله تر] اولین انتخاب مهار آتش است که استفاده از آن در هر ساختمان بدیهی می‌نماید. گرچه این روش ارزان‌ترین گزینهٔ مهار آتش است، برای تجهیزات الکترونیکی خطرات گوناگونی دارد. سیستم‌های غبار آب و آب‌پاش به‌جای دود با گرما به کار می‌افتند؛ ازاین‌رو بیشتر طول می‌کشد تا فعال شوند. دستور بازشدن سر آب‌پاش می‌تواند جدای از دستور جاری‌شدن آب در شبکهٔ لوله‌ها باشد؛ اما بازشدن آب‌پاش با خردشدن حباب سر آن بر اثر حرارت کار میکند؛ نه دستور حسگرهای الکترونیکی. البته به‌احتمال زیاد همین‌طور که آب پخش می‌شود و آتش را خاموش میکند، تجهیزات فاوای محیط را هم خراب میکند.
نتیجه‌گیری
برپایهٔ آنچه گفتیم سیستمی بهتر است که حسگرهای تشخیص دود داشته باشد و دو مرحله‌ای باشد: مرحلهٔ اول با مواد خاموش‌کنندهٔ غیر آب کار کند، مرحلهٔ دوم با سیستم آبی پیش‌گیرانهٔ (Pre-Action) لوله خشک که دستور بازشدن آب‌پاش‌هایش جدای از جاری‌شدن آب در لوله‌ها است. این روشِ ترکیبی با کمترین خطر آسیب‌دیدن تجهیزات، بهترین ایمنی را فراهم میکند.
تهیه‌شده در باشگاه مراکزداده. منبع:
ـ Data Center Fire Suppression Strategies
درج دیدگاه