بهبود عملکرد سرمایش رک مرکزداده، با استفاده از پنل کاذب مدیریت جریان هوا [1]
مقدمه
تجهیزات فناوری اطلاعات که داخل رکها نصب شدهاند، با بهدرون کشیدن هوای محیط مرکزداده خنک میشوند. اگر هوای گرمی که پیشتر تهویه شده است، دوباره به ورودی هوای تجهیزات بازگردد، گرما بیش از اندازه افزایش مییابد و وضعیت بدی بهوجود میآورد. طراحی مرکزداده باید چنان باشد که از بازگشتن هوای گرم به تجهیزات جلوگیری کند. چنین طراحی را میتوان با شیوهٔ نصبهای پیدرپی یا با بهکارگیری سیستمهای از پیش مهندسیشده بهدست آورد.
امکان دارد هوای گرمی که از رک تهویه میشود، به ورودی تجهیزات همان رک برگردد. این وضعیت معمولا بدین شکل رخ میدهد: هوای تهویهشده از سمت دالان هوای گرم وارد فضای خالی داخل رک میشود. این هوای گرم برخلاف جهت درست حرکت میکند و از دالان هوای سرد بیرون میزند. آنگاه از ورودی هوای سرد تجهیزاتی که بالاتر یا پایینتر از آن هستند، دوباره بهدرون کشیده میشود. چنین وضعیت نامطلوبی یکی از دلایل اصلی افزایش گرمای بیش از اندازه در تجهیزات مرکزداده است.
در این مقاله چگونگی بروز این وضعیت را توضیح میدهیم، چند نمونهٔ واقعی از آثار آن را بررسی میکنیم، آنگاه نشان میدهیم چگونه این مشکل جلوی سرمایش مناسب تجهیزات را میگیرد. در پایان نیز مزایای بهکاربردن پنلهای کاذب مدیریت جریان هوا را بیان میکنیم؛ اینکه چگونه این مشکل را ساده میکند و از دامنهٔ آن میکاهد.
بازگشت هوای تهویهشده
سازندگان تجهیزات فاوا از حرارت زیادی که بازگشت هوای گرم بهوجود میآورد بهخوبی آگاهاند و مزایای استفاده از پنلهای کاذب مدیریت جریان هوا را میدانند. در واقع آنها استفادهکردن از این پنلها را توصیه میکنند. موارد زیر برگزیدهای است از راهنمای نصب سرور کامپک (Compaq) که در اینجا میآوریم:
«پنلهای کاذب: توجه کنید! همیشه طبقات خالی درون رک را با پنلهای کاذب بپوشانید تا هوای درون رک همواره در جهت درست حرکت کند. بدون این پنلهای کاذب، سرمایش رک کارآمد نخواهد بود و آسیبهای حرارتی در پی خواهد داشت. اگر این کار را نکنید، جهت حرکت هوای درون رک، در بخشهای میان طبقات که خالی از تجهیزات است، معکوس میشود؛ یعنی هوای گرمِ برگشت بهسوی دالان هوای سرد میآید. این جاهای خالی را با پنلهای کاذب بپوشانید تا هوای درون رک همواره در جهت درست حرکت کند؛ یعنی همیشه از دالان سرد بهسوی دالان گرم بیاید.»
شکل ۱ جریان هوای معمول داخل رک را نشان میدهد. شکل 1a نشان میدهد اگر پنلهای کاذب نباشند، جریان هوا چگونه میشود. شکل 1b نشان میدهد پس از نصب این پنلها چه تغییری رخ میدهد.
توجه داشته باشید که اگر هوای گرم بهشکل چرخهوار، به ورودی تجهیزات بازگردد و افزایش حرارت از اندازه بگذرد، چنانچه از این وضعیت جلوگیری نشود و ادامه یابد، آنگاه تنها راهکار عملی برای رفع این مشکل، کاهش دمای هوای سرد انبوه است. با این کار حرارت ناشی از گردش هوای گرم تا حدی کاهش مییابد. چنین راهکاری از بهرهوری سیستم تهویهٔ مطبوع میکاهد. همچنین موجب میشود سیستم اصلی تهویهٔ مطبوع رطوبت هوا را بیشتر متراکم سازد (رطوبتزدایی) و نیاز به رطوبتسازی مکمل افزایش یابد. چنین پیامدهایی آشکارا هزینهٔ برق را افزایش میدهد. از سوی دیگر محیط برای کارکنان مرکزداده ناخوشایند میشود.
شکل 1a – مقاله ۴۴ نمای پهلوی رک: بدون پنلهای کاذب |
شکل 1b – مقاله ۴۴ نمای پهلوی رک: پس از نصب پنلهای کاذب |
چرا بهکاربردن پنلهای کاذب مدیریت جریان هوا رایج نیست
استفادهنکردن از پنلهای کاذب مدیریت جریان هوا دو دلیل مهم دارد. اولین اینکه بیشتر کاربران دربارهٔ آن آگاهی ندارند و تصورشان از نقش این پنلها در داخل رک نادرست است. برخی گمان میکنند این پنلها فقط برای این هستند که رکها مرتب و زیبا به نظر برسند. در این مقاله ما تصویری درست و روشن از کاربرد این پنلها ارائه خواهیم کرد.
دلیل دوم دشواری نصب است. برای نصب هر پنل کاذب چهار پیچ لازم است که هریک سوراخ و مهرهای نیز نیاز دارد. نصبکردن با این روش زمانبر است و فرایند راهاندازی رک را دشوارتر از آنچه هست میکند. خطای انسانی نیز در نصب این پنلهای پیچومهرهای مشکل مهمی است. صدها پنل باید با هزارها پیچ و مهره نصب شوند. هنگام این کار ممکن است این پیچها و مهرهها که از جنس رسانای برق هستند، نزدیک تجهیزات بیفتند و خرابی به بار بیاورند.
دیگر اینکه پنلهای کاذبِ سنتی اندازههای گوناگون دارند. آنها را در بستههایی عرضه میکنند که ارتفاع پنلهای هر بسته ضریبی است از اندازههای استاندارد U ـ[2]؛ برای نمونه 8U، 4U، 2U، 1U. این وضعیت کار را دشوار میکند؛ چون هم باید اندازهٔ کلی و درست ارتفاع U معلوم باشد و هم ترکیب اندازههای گوناگون از پنلهایی که باید سطح کلی رک را پر کنند. این عوامل موجب میشوند فرایند اجرا یا بهروزرسانی مرکزداده که معمولا محدودیت زمانی نیز دارد، آهسته و طولانیتر شود.
استفاده از پنلهای کاذب مدیریت هوا که چفتی هستند و نصب آنها هیچ نیازی به ابزارآلات ندارند، بهمقدار زیادی از زمان و همچنین هزینههای مربوط به نیروی انسانی میکاهد. افزون بر این چنانچه فقط از اندازهٔ 1U استفاده کنیم، دیگر برای پرکردن جاهای خالی رک، دچار ناهمگونی اندازههای مختلف نخواهیم شد. بدین ترتیب میتوانیم بهجای استفاده از ترکیب انواع اندازهها، جاهای خالی را بهسادگی با همان 1U پر و تکمیل کنیم. بدون انجام این کار، مثلا ممکن است در پایان کار، در حالی که تنها ۲ پنل 2U داریم، بهاندازهٔ ۳ U جای خالی مانده باشد. در این صورت نمیتوانیم جای خالی را با پنلهای موجود پر کنیم؛ چون پنل بهاندازهای که جای ۱ U را پر کند نمانده است. بدین ترتیب تکمیل کار ناتمام میماند تا ۱ عدد پنل 1U بهدستمان برسد.
پنل مدیریت جریان هوای اشنایدر الکتریک با عنوان AR8136BLK که در شکل 2a و 2b میبینید، مثالی است از این راهکار که چنین الزاماتی را برآورده میسازد.
شکل 2a – مقاله ۴۴ نمونهٔ پنل مدیریت هوای ماژولار، با اتصالات چفتی |
شکل 2b – مقاله ۴۴ قابلیت اتصال چفتی پنلهای مدیریت هوا در رک |
اکنون میخواهیم هزینهٔ نیروی کار و هزینهٔ مواد و مصالح را برای نصب پنلهای کاذب در مرکزدادهای با ۱۰۰ رک مشاهده کنیم؛ چنانکه هر رک آن میانگین ۱۰ U جای خالی داشته باشد. یعنی ۱٬۰۰۰ U پنل کاذب مدیریت جریان هوا. جدول ۱ هزینهٔ نصب پنلهای 1U با اتصالات چفتی را با هزینهٔ نصب پنلهای سنتی با اتصالات پیچومهرهای مقایسه میکند. این مقایسه ابعاد مختلف پنلها را نیز در نظر گرفته است. چنانکه میبینید، با استفاده از پنلهای کاذب دارای اتصالات چفتی، تقریبا ۴۱ درصد در هزینهٔ مواد و مصالح و ۹۷ درصد در هزینهٔ نیروی کار صرفهجویی به دست میآید. بدین ترتیب تا ۴۸ درصد در هزینهٔ کلی صرفهجویی میشود.
جدول ۱: تحلیل هزینهٔ پنل مدیریت جریان هوا، برای مرکزدادهای با ۱۰۰ رک
دیگر عوامل بهوجود آورندهٔ جریان هوای نامناسب
نپوشاندن جاهای خالی رک با پنلهای کاذبِ مدیریت جریان هوا، تنها یکی از عواملی است که باعث میشود گرمای تهویهشده به ورودی تجهیزات برگردد. برخی از انواع تجهیزات نصبشده در داخل رک نیز چنین مشکلی را بهوجود میآورند. همچنین طراحی بعضی از رکها نیز جداسازی هوای ورودی از خروجی را هیچ در نظر نگرفتهاند. در جدول ۲ بهطور خلاصه، عوامل مهم بهوجود آورندهٔ نشت هوا و شیوهٔ مهار آنها را میبینید. از این سیاهه میتوان بهعنوان چکلیست در بازرسی مرکزداده یا برای ارزیابی طراحیها استفاده کرد. در اینجا میبینیم تجهیزاتی همچون رک و مانیتور را نباید بدون توجه به مسئلهٔ جریان هوا به کار برد. اجرای اصول کنترل که در جدول ۲ آمده، برای داشتن سیستم سرمایش بهینهٔ رک و قابل اطمینانبودن آن ضروری است.
عامل موثر | پیامد | کنترل / چکلیست |
وجود فضای عمودی خالی در رک | ـ هوای گرم تهویهشده از فضای خالی داخل رک، بهسوی ورودی تجهیزات بازمیگردد. | ـ جلوی همهٔ جاهای خالی رک را با پنلهای کاذب مدیریت جریان هوا بپوشانید. |
وجود فاصلهٔ اضافی دور ریلهای کشوهای تجهیزات درون رک | ـ هوای گرم تهویهشده، از فاصلهٔ اضافیِ دور ریلهای کشوهای تجهیزات درون رک، بهسوی ورودی تجهیزات بازمیگردد. | ـ برای رکهای ۵۸۴ میلیمتری از ریلهای با تنظیمات ۴۸۳ میلیمتری استفاده نکنید. ـ از رکهایی استفاده کنید که بین ریل و دیوارههای اطراف فاصله نداشته باشد. |
مانیتور روی قفسه | ـ هوای گرم تهویهشده از فضای باز اطراف مانیتور، بهسوی ورودی تجهیزات بازمیگردد. | ـ از مانیتورهای flip-top LCD با ضخامت کم استفاده کنید. |
سرورهای ایستاده که در رک نصب نمیشوند | ـ هوای گرم تهویهشده از فضای باز اطراف سرورهای ایستاده، بهسوی ورودی تجهیزات بازمیگردد. | ـ از سرورهایی که داخل رک نصب میشوند استفاده کنید. ـ نکته: توان مصرفی سرورهای ایستاده بسیار کم است که از شدت این مشکل میکاهد. |
استفاده از فضای خالیِ داخل رک برای عبور دادن کابلها، از جلو به پشت | ـ هوای گرم تهویهشده از فضای باز اطراف کابلها، بهسوی ورودی تجهیزات بازمیگردد. | ـ از پنلهای کاذب مدیریت جریان هوا که دریچههایشان بهشکل انعطافپذیری پوشیده میشود، مانند برسی یا ابری، استفاده کنید تا نشت هوا از محل عبور کابلها کاهش یابد. |
درهای جلو یا عقب رک که تهویهٔ ناکافی دارند | ـ مقاومت درها در برابر جریان هوا «گرادین فشار» تولید میکند که تمام تاثیرات پیشگفته را تشدید میکند. | ـ درب رکها در جلو و عقب، تماما سوراخدار باشد. ـ از درهای شیشهای یا درهایی که کمسوراخ هستند استفاده نکنید. |
فاصلهٔ بین رکها | ـ هوای گرم تهویهشده از فاصلهٔ میان رکها، بهسوی ورودی تجهیزات بازمیگردد. | ـ هرچه میشود رکها را به هم نزدیک کنید تا فاصلهای میان آنها کمتر باشد. |
نمونهٔ واقعی
شکل ۳ تاثیر پنلهای کاذب مدیریت جریان هوا را در وضعیت معمول رکهای واقعی که با سرور پر شدهاند، اندازهگیری کرده است. پیشفرضهای این آزمایش را در پیوست این مقاله ببینید. مشاهده میکنید که چگونه دمای ورودی سرورها، پس از بهکاربردن پنلهای کاذب کاهش مییابد.
شکل 3a – مقاله ۴۴ نمای پهلوی رک: بدون پنلهای کاذب |
شکل 3b – مقاله ۴۴ نمای پهلوی رک: پس از نصب پنلهای کاذب |
جدول ۳ دادهٔ این آزمایش است. میبینیم که خنکترین سرورها در بخش پایینی رک قرار دارند و دمای هوای ورودی آنها پس از نصب پنلهای مدیریت جریان هوا، هیچ تغییری نکرده است. گرمترین سرورها درست بالای بخش خالی رک که باز است قرار دارند. مشاهده میکنید که دمای هوای ورودی آنها پس از نصب این پنلها، بیش از ۱۱ درجهٔ سانتیگراد کاهش یافته است.
عنوان | دمای گرمترین سرور (درجهٔ سانتیگراد) |
دمای سردترین سرور (درجهٔ سانتیگراد) |
بدون پنلهای کاذب مدیریت جریان هوا | ۳۵ | ۲۱ |
با پنلهای کاذب مدیریت جریان هوا، برای همان سرور | ۲۳ | ۲۱ |
تفاوت دما | ۱۲ | ۰ |
برای این نمونهٔ آزمایشی، رکهای پرظرفیت را در یک ردیف طولانی پهلوبهپهلوی هم چیدهاند. ولی در عمل، رکهای پرظرفیت با توان مصرفی زیاد را معمولا در نزدیکی رکهای با توان مصرفی کم و در ردیفهای کوتاه (کمتعداد) میچینند. در اینچنین وضعیتی انتظار میرود با نصبکردن پنلهای کاذب، دمای ورودی هوای سرورها کمتر تعدیل شود. برای سنجش این مسئله، دمای اتاقی واقعی را اندازهگیری کردیم که ردیفهای کوتاه با ترکیبی از توان مصرفی گوناگون داشت. در تمامی موارد مشاهده شد که پوشاندن فضاهای خالی رک با پنلهای کاذب، کمتر از دادهٔ آزمایش پیشین بر دمای هوای ورودی سرورها اثر داشت؛ کاهش دما در ورودی سرورها در بازهٔ ۲٫۸ تا ۸٫۳ درجهٔ سانتیگراد متغیر بود.
با توجه به اصول بازگشت هوا و نظر به این آزمایشها نتایج زیر به دست میآید:
- دمای عملیاتی تجهیزات فاوا در وضعیت واقعی، با استفاده از پنلهای کاذب مدیریت جریان هوا تا ۱۲ درجه سانتیگراد کاهش مییابد.
- با بهکاربردن پنلهای کاذب مدیریت جریان هوا، دمای تجهیزاتی که در کنار و بالای فضاهای خالی قرار دارند، بیشتر کاهش مییابد.
- بهکار بردن پنلهای کاذب در مرکزداده، موجب کاهش مشکلاتی همچون حرارت بیش از حد و بروز نقاط داغ میشود.
- وقتی از پنلهای کاذب مدیریت جریان هوا استفاده میشود، میتوان دمای هوای رفت را در دستگاههای تهویهٔ مطبوع افزایش داد. بدین ترتیب در ورودی سرورها همان دمایی به دست میآید که اگر از پنلها استفاده نشود، با تهویهٔ مطبوعِ با دمای پایینتر به دست میآید. در نتیجه، از نیاز به رطوبتزایی کاسته میشود و بهرهوری سیستم تهویهٔ مطبوع بهبود مییابد.
- بهتر است در استفاده از پنلهای کاذب، به راهنماییهایی که سازندگان تجهیزات ارائه میدهند توجه کنید.
نتیجهگیری
هوای گرمی که از تجهیزات فاوای داخل رک تهویه میشود، اگر به ورودی تجهیزات بازگردد، حرارت را دوچندان میکند. عوامل گوناگونی در رک وجود دارند که با بازگشت هوا یا تشدید آن، موجب حرارت بیش از حد میشوند.
دلیل اصلی رخدادن بازگشت هوا در رکهای با طراحی درستی که آنها را همراه با تجهیزات رکپایه (Rack-Mounted) بهکار گرفتهاند، فضاهای خالیماندهٔ داخل رک است. اگر این جاهای خالی را با پنلهای کاذب مدیریت جریان هوا بپوشانید، میتوانید بر این مشکل غلبه کنید.
در این مقاله چک لیستی ارائه شد از مواردی که باید در طراحی مراکزدادهٔ جدید در نظر گرفت. از این چکلیست میتوان در بازرسی مراکزدادهٔ موجود نیز استفاده کرد. با پیروی از این دستورالعملها میتوان، بازگشت هوا و حرارت بیش از حد را در داخل رک کاهش داد و بهرهوری سیستم تهویهٔ مطبوع را بهبود بخشید.
پیوست: تشریح شرایط آزمایش
هدف از این آزمایش شبیهسازی مرکزدادهٔ واقعی بود. آزمایش در داخل یک رک و با استفاده از ۳۰ شبیهساز سرور 1U انجام شد. این شبیهسازها شاسی واقعی و منبع تغذیه و فن داشتند؛ ولی شبیهسازِ بار مصرفی (Resistive Load) جایگزین مادربورد CPU شده بود. شبیهسازهای بار مصرفی برای مصرف ۱۵۰ وات تنظیم شده بودند. این ۳۰ شبیهساز سرور در یک رک 42U APC NetShelter VX با عمق ۱٬۰۶۷ میلیمتر (۴۲ اینچ) جا گرفتند. مصرف کلی ۴٫۵ کیلووات بود. شبیهسازها بهشکلی ساماندهی شدند که تقریبا در نیمهٔ ارتفاع رک بهاندازهٔ ۱۱ U فضای خالی باقی بماند. برای هر ۷ U، یک گیرندهٔ درجهٔ حرارت وجود داشت که از ارتفاع دومین U آغاز میشد و تا ارتفاع ۴۱ U ادامه داشت.
شکل (الف)؛ تنظیمات آزمایشی: دمای هوای آزاد در ورودی برابر ۲۱ درجهٔ سانتیگراد، دمای هوای انبوه خروجی برابر ۳۵ درجهٔ سانتیگراد
برای شبیهسازی وضعیتی که رک آزمایشی در ردیفی از رکها قرار داشته باشد، چنین فرض شد که ردیفی طولانی از رکهای یکسان وجود دارد و رک آزمایشی تقریبا در وسط آن است. منبع تامین هوا نیز یک ردیف همگن از تایلهای تهویهٔ کف کاذب در جلوی رکها فرض شده است. در این حالت تقریبا تمامی بردارهای افقی گرادین فشار هوا، در میان رکهای مجاور حذف شدند و حرکت جانبی هوا در میان رکها نیز به صفر رسید. علاوه بر آن، رکها در ردیفهایی فرض شدند که یکدرمیان بین دالانهای سرد و گرم قرار دارند. در نتیجه، گرادین فشار هوای میان ردیفهای کنار هم نیز تقریبا از میان رفت و حرکت جانبی هوای میان رکها در اطراف خطِ وسط ردیفها صفر شد. در این شبیهسازی آزمایشگاهی، مطابق شرحی که بیان شد و شکل (الف) نشان میدهد، از پارتیشن نیز استفاده شده است. وجود پارتیشنها گرادین فشار هوا را بدون نیاز به نصب و راهاندازی تعداد زیادی رک تعدیل میکند.
برای ثبت دمای هوای ورودی سرورها، از ثبتکنندهٔ دادهٔ چابک مدل 34970A ـ[3] با ترموکوپل نوع T استفاده شد که دما را با دقت ۱ درجهٔ سانتیگراد اندازهگیری و ثبت میکرد. ترموکوپلها بهشکل معلق در ارتفاع ۵ سانتیمتری از پنجرههای ورودی هوا نصب شدند. دمای هوای انبوه، از دریچهٔ ورودی هوا و از دریچهٔ خروجی تهویهٔ پارتیشن اندازهگیری شد (شکل الف).
پانویس
[1] این مطلب بخشی از کتاب «آئیننامهٔ مهندسی مرکزداده» و ترجمهٔ فارسی مقالهٔ زیر است:
نویسنده نیل راسموسن (Neil Rasmussen) [آشنایی با نویسنده و مطالعهی مقالات فارسی او]، مترجم نازلی مجیدی، بازنویسی و ویراستاری پرهام غدیریپور، بهکوشش دکتر بابک نیکفام، تهیهشده در باشگاه مراکزداده
[2] Rack Unit: واحد اندازهگیری تعریفشده برابر ۴۴٫۵ میلیمتر که بیانگر ارتفاع قاب و تجهیزاتی داخل رک (1U تا 42U) است.
[3] Agilent 34970A Data Logger
درج دیدگاه